Latarnik wyborczy

Podwyższenie i zróżnicowanie wynagrodzeń nauczycieli.

Potrzeba podwyższenia wynagrodzeń nauczycieli i ich dalsza, automatyczna waloryzacja o inflację wynika ze spadku atrakcyjności nauczycielskiej profesji i powstania zjawiska negatywnej selekcji do zawodu. Zarazem dalsze znaczące podwyżki wynagrodzeń powinny iść w parze z reformą polegającą na lepszym wynagradzaniu lepszych nauczycieli. Podwyżki nie powinny więc obejmować wszystkich nauczycieli w równym stopniu, lecz bazować na ocenach ich pracy, co wymaga wcześniejszego przygotowania sprawiedliwego systemu oceny nauczycieli. Celem zróżnicowania jest zatrzymanie w szkołach publicznych najbardziej utalentowanych nauczycieli. O potrzebie jednoczesnego podniesienia i zróżnicowania pensji nauczyciela mówił w podcaście “Szanowne państwo” Jerzy Lackowski.

tak nie

Wprowadzenie obowiązkowych standardów urbanistycznych.

Polski system planowania przestrzennego potrzebuje wzmocnienia. Pozycja gminy jest zbyt słaba, by przeciwstawiać się lobby i grupom interesu takim jak deweloperzy. W efekcie bez odgórnego narzucenia norm dobrego planowania gminy wciąż będą mogły stosować ułomne rozwiązania w swojej polityce przestrzennej, a jednocześnie twierdzić, że wprowadzają ład. Postulujemy wprowadzenie obowiązkowych standardów urbanistycznych, które uniemożliwiłyby najbardziej rażące nadużycia. Standardy urbanistyczne powinny definiować ramowo zarówno kwestie dostępu do usług publicznych, takie jak maksymalne odległości do szkół czy dostęp mieszkańców do transportu publicznego, jak i maksymalne parametry dla samych budynków, np. intensywność zabudowy. System ten nie zastąpi planowania ani architektury, ale pozwoli gminom uwolnić się od zewnętrznej presji, a tym samym uniknąć najbardziej kuriozalnych i nieudanych realizacji. Postulat ten rozwijał na naszym portalu Leszek Wiśniewski.

tak nie

Podniesienie wynagrodzeń urzędników ale zmniejszenie bezpieczeństwa zatrudnienia.

Administracja publiczna ma problem ze znalezieniem odpowiednich kandydatów na wiele stanowisk, ponieważ spada jej atrakcyjność i konkurencyjność wobec sektora prywatnego. Zmiana, by była skuteczna, musi być kompleksowa, stąd niniejszy postulat ma charakter pakietowy. Po pierwsze, należy zwiększyć wynagrodzenia osób z unikalnymi umiejętnościami kosztem dodatków stażowych, które nie mają wystarczającego uzasadnienia. Po drugie, należy wprowadzić automatyczną, coroczną waloryzację wynagrodzeń, aby zabezpieczyć trwałość relatywnej konkurencyjności wobec sektora prywatnego. Po trzecie, powyższym zmianom powinno towarzyszyć ułatwienie zwolnienia urzędnika, co przy obecnie obowiązujących przepisach jest bardzo trudne. O wyzwaniach pracy w administracji pisał Krzysztof Chmieliński w opracowaniu “Pracować po republikańsku. Marzenie o państwie jako dobrym pracodawcy”.

tak nie

Zwiększenie wydatków na szkolnictwo wyższe i naukę do 2% PKB.

Obecnie Polska wydaje 1,1% PKB na szkolnictwo wyższe, co na tle innych państw rozwiniętych jest niską liczbą. Konsekwencją jest utrzymywanie niskiej jakości nauki i dydaktyki. Większe środki powinny zostać przeznaczone przede wszystkim na zwiększenie budżetu Narodowego Centrum Nauki. Obecne finansowanie pozwala bowiem na pokrycie jedynie 15% wniosków o badania, co zniechęca do ich podejmowania. Ponadto należy dofinansować uczelnie, w tym głównie podnieść wynagrodzenia kadry akademickiej. Obecnie ich poziom jest radykalnie niekonkurencyjny wobec ofert z sektora prywatnego, co powoduje negatywną selekcję kadry naukowej oraz obniżenie jakości badań z powodu konieczności łączenia pracy na uczelni z innymi aktywnościami pozwalającymi uzupełnić dochody. Utrzymanie obecnego poziomu wydatków na naukę grozi także zmniejszeniem atrakcyjności inwestycyjnej Polski, szczególnie w sektorach wiedzochłonnych. O postępującej pauperyzacji polskich uniwersytetów mówił w podcaście “Szanowne Państwo” Stanisław Mazur.

tak nie

Przeniesienie części urzędów poza Warszawę.

Celem jest instytucjonalne wzmocnienie miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze i przełamanie „warszawocentryczności” polskich instytucji publicznych. Nie przesądzamy, które konkretnie instytucje powinny zostać przeniesione, jako że wymaga to analizy pod kątem kryteriów efektywności, uwzględniającej ryzyko zaburzenia pracy urzędów. Postulat zakłada ponadto, że siedziby nowo tworzonych instytucji powinny być domyślnie ustanawiane poza Warszawą. O potrzebie delokalizowania urzędów pisaliśmy w naszych opracowaniach, m.in. w raporcie “Deglomeracja czy degradacja? Potencjał rozwoju średnich miast w Polsce autorstwa Łukasza Zaborowskiego.

tak nie

Zwiększenie praw opozycji w Sejmie.

Postulat zakłada przywrócenie dobrych obyczajów parlamentarnych i skuteczniejszą kontrolę opozycji nad działalnością rządu, co powinno wytworzyć presję na podnoszenie standardów rządzenia. W pakiecie nowych praw opozycja powinna mieć m.in. możliwość regularnego i nielimitowanego „przepytywania rządu” na wzór brytyjski. Wskazane jest też zagwarantowanie klubom i kołom opozycji prawa do wprowadzania własnych punktów do porządku obrad – po jednym dla każdego klubu i koła. W składach komisji sejmowych i senackich, a zwłaszcza we władzach tych komisji, zachowane powinny być w sposób konsekwentny proporcje odpowiadające liczebności poszczególnych klubów i kół, a także gwarantujące realną kontrolę parlamentu nad rządem. Rozwiązania te przedstawiliśmy w ramach Paktu demokratycznego w naszym politycznym happeningu, podczas którego zebraliśmy ponad tysiąc podpisów.

tak nie

Wprowadzenie sądów pokoju.

Postulat zakłada powołanie do istnienia sieci bardzo małych sądów do rozpoznawania drobnych spraw cywilnych i karnych. Tego rodzaju „mikrosądy” istnieją w wielu krajach i zgodnie z tradycją anglosaską, z której się wywodzą, określane są jako sądy pokoju. Istniały one również w Polsce, i to od czasów Księstwa Warszawskiego aż do lat międzywojennych, a ich przywrócenie może być remedium na przeciążenie sądów powszechnych sprawami bagatelnymi. Sędziowie pokoju powinni być wyłaniani w wyborach lokalnych, jako że muszą czuć się związani z lokalną społecznością i być przed nią odpowiedzialni. Wybory byłyby mechanizmem obywatelskiej kontroli nad sędziami i sposobem na rozluźnienie ich środowiskowej hermetyczności. O idei sądów pokoju pisał dla nas Jacek Sokołowski w raporcie “Równowaga i rewolucja. Założenia kompleksowej reformy wymiaru sprawiedliwości”.

tak nie

Dofinansowanie i popularyzacja punktów dziennej opieki.

Obok żłobka i klubu dziecięcego dzienny opiekun jest jedną z przewidzianych w polskim prawie form instytucjonalnej opieki nad dziećmi, jednak w bardzo niewielkim stopniu wykorzystywaną. Liczne zalety instytucji opiekuna dziennego – przede wszystkim sprawowanie opieki w środowisku domowym bądź doń zbliżonym, ograniczona liczba dzieci umożliwiająca zindywidualizowany kontakt – skłaniają do spopularyzowania i dofinansowania tego niszowego obecnie rozwiązania. Dzięki możliwości wykorzystania prywatnych mieszkań i domów, bez konieczności drogich inwestycji, PDO jest szczególnie atrakcyjnym rozwiązaniem na obszarach wiejskich, gdzie z powodu małej liczby dzieci samorządy nie decydowały się na budowę infrastruktury żłobkowej i tym samym nie dawały możliwości instytucjonalnej opieki nad dziećmi młodym rodzicom. O instytucji PDO pisaliśmy w raporcie “Alternatywa dla żłobka. System opieki nad dziećmi do lat 3 w Polsce”.

tak nie

Likwidacja parytetów na listach wyborczych.

Obowiązujący obecnie system kwotowy zakłada, iż na listach wyborczych do Sejmu oraz do rad gmin liczących ponad 20 tysięcy mieszkańców udział kandydatek i kandydatów nie może stanowić mniej niż 35%. Jest to przejaw inżynierii społecznej nadmiernie ograniczającej wolność podmiotów politycznych. Ponadto konsekwencje rozwiązania są odwrotne od zamierzonych, ponieważ de facto uprzedmiatawia, a nie upodmiatawia kobiety, jako że ich obecność na listach jest postrzegana przez pryzmat konieczności spełnienia wymogu parytetu, a nie realnych kompetencji, nawet jeśli takowe posiadają. Postulat zakłada ponadto diagnozę, iż w polskiej polityce kobiecie nie jest trudniej zrobić karierę polityczną niż mężczyźnie, a nierównowaga liczbowa na korzyść mężczyzn wynika nie z dyskryminacji kobiet, ale zjawisk kulturowych, które nie wymagają odgórnej ingerencji. O tym, dlaczego parytety są złym pomysłem, pisała na naszym portalu Anna Szczerbata.

tak nie

Bezzwłoczne zamknięcie trwale nierentownych kopalń węgla.

Nie ma żadnego uzasadnienia dla utrzymywania w Polsce trwale nierentownych kopalń węgla. Wydłużanie ich pracy obciąża finansowo przedsiębiorstwa z udziałem Skarbu Państwa. Górnictwo węgla powinno przejść proces audytu kosztów funkcjonowania kopalni oraz ekonomicznie dostępnych złóż węgla. Efektem audytu powinien być podział kopalni na: 1) rentowne, które należy utrzymać jak najdłużej; 2) nierentowne, ale zdolne do odzyskania rentowności po dokonaniu wymaganych inwestycji; 3) trwale nierentowne, które należy zamknąć bez zbędnej zwłoki. Aby uratować jak największą liczbę kopalni, należy przeprowadzić restrukturyzację i poddać cały sektor zasadom rachunku ekonomicznego, aby nie stanowił obciążenia dla finansów publicznych. Postulat ten rozwijał Paweł Musiałek w raporcie “Zielony konserwatyzm”.

tak nie

Zrównanie renty socjalnej z minimalnym wynagrodzeniem.

Podniesienie renty socjalnej dla osób niepełnosprawnych do poziomu minimalnego wynagrodzenia, wynoszącego obecnie 3.490 zł brutto, jest zasadne, ponieważ obecna kwota renty, wynosząca 1.588,44 zł, nie pozwala na godne życie osobom, które nie są w stanie podjąć pracy zarobkowej, a często mają problemy z samodzielną egzystencją. Postulat odwołuje się do solidarności społecznej – dotyczy osób najbardziej potrzebujących wsparcia i pozbawionych możliwości zmiany własnej sytuacji życiowej. Zrównanie renty socjalnej z minimalnym wynagrodzeniem byłoby także zasadne ze względu na obowiązujący zakaz łączenia pracy z pobieraniem świadczenia pielęgnacyjnego przez opiekunów osób niepełnosprawnych dorosłych. Postulat dotyczy grupy prawie 300 tysięcy osób. O konieczności wsparcia osób z niepełnosprawnością pisał dla nas Rafał Bakalarczyk.

tak nie

Demokratyzacja wpływu partii politycznych na media publiczne.

Aby ograniczyć patologię przejmowania pełnej kontroli nad mediami publicznymi przez koalicję rządową, należy zwiększyć liczbę członków Rady Mediów Narodowych, tak by każda partia przekraczająca w wyborach do Sejmu 5% poparcia miała w niej swoją reprezentację. Poza tym należy zwiększyć wymagany próg podejmowania decyzji w RMN do ⅔ składu, by do wyboru zarządów mediów konieczna było zgoda również części partii opozycyjnych. Taki wymóg zwiększyłby legitymizację decyzji, wymusił w Radzie współpracę i powstrzymywał najbardziej patologiczne wybory personalne. Ponadto RMN powinna mieć prawo do ingerencji w bieżącą pracę mediów publicznych, ale tylko przy zachowaniu warunku poparcia decyzji ⅔ składu Rady.

tak nie

Wprowadzenie obowiązku odpracowania w Polsce bezpłatnych studiów.

Skoro uzasadnieniem dla pokrywania przez budżet państwa studiów stacjonarnych jest zamiar wykształcenia osób, które następnie stworzą wartość dodaną dla polskiego społeczeństwa i gospodarki, to należy przyjąć, że taka umowa społeczna jest realizowana tylko przez osoby, które chociaż przez pewien okres po studiach pracują w Polsce. Wobec faktu, iż obecnie bezpośrednio po studiach część absolwentów wyjeżdża za granicę – często takich, których studia w Polsce (np. medyczne) były kosztowne – zasadne jest wprowadzenie obowiązku zapłaty za studia poprzez pokrycie ich kosztów podatkiem dochodowym odprowadzonym w Polsce. Osoby kontynuujące w Polsce karierę zawodową de facto w kilka lat odprowadzą kwotę odpowiadającą kosztowi studiów. Osoby przenoszące się za pracą za granicę powinny natomiast zostać objęte obowiązkiem spłaty zaciągniętego kredytu. Takie rozwiązanie powinno częściowo zniechęcić do emigracji zarobkowej.

tak nie

Deregulacja Kodeksu pracy i wzmocnienie Państwowej Inspekcji Pracy.

Obecnie obowiązujący Kodeks pracy, uchwalony w 1974 r., jest niedostosowany do realiów współczesnego rynku pracy. Ponadto jest przeregulowany i zawiera martwe przepisy, w efekcie przesadnie obciążając przedsiębiorców. Potwierdza to sporządzany przez Forum Odpowiedzialnego Rozwoju Indeks Elastyczności Zatrudnienia, w którym za 2020 r. Polska zajęła 27. miejsce na 41 badanych państw UE i OECD. Z kolei instytucjonalna słabość Państwowej Inspekcji Pracy sprawia, że wiele podstawowych praw pracowniczych nie jest respektowanych. Dlatego w parze ze wzmocnieniem PIP powinna iść deregulacja Kodeksu pracy, w tym zwiększenie elastyczności czasu pracy i mniej restrykcyjne regulacje dotyczące zatrudnienia. Postulat proponuje więc zmniejszenie liczby obowiązków zatrudniających przy ich jednoczesnym poważnym egzekwowaniu zamiast dotychczasowego szerokiego zakresu nieegzekwowanych praw. O potrzebie deregulacji Kodeksu pracy oraz wzmocnieniu PIP pisał dla nas Janusz Ruciński.

tak nie

Ograniczenie stosowania tymczasowego aresztowania.

Tymczasowe aresztowanie, najsurowszy spośród środków zapobiegawczych, jest w Polsce zdecydowanie nadużywane, a wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dowodzą, że problem nierespektowania zasady domniemania niewinności ma w naszym kraju charakter systemowy. Średni czas stosowania tymczasowego aresztowania w Polsce (9 miesięcy) należy do najdłuższych w Unii Europejskiej. Sędziowie statystycznie akceptują 90% wniosków o tymczasowe aresztowanie i 95% o jego przedłużenie, co dowodzi, że polskie sądy podchodzą w sposób bezkrytyczny do tempa prowadzenia czynności przez organy ścigania, przedkładając domniemane dobro śledztwa nad wolność osobistą i traktując tymczasowe aresztowanie jako opcję domyślną, a nie ostateczną. Dlatego zasadne jest skrócenie maksymalnej długości tymczasowego aresztowania, o które może jednorazowo wnioskować prokurator, co pozwoli na częstszą weryfikację istnienia podstaw dla stosowania i przedłużania tymczasowego aresztowania. Należy także rozpowszechnić alternatywne wobec tymczasowego aresztowania rozwiązania, jak dozór elektroniczny czy domyślne orzekanie poręczenia majątkowego.

tak nie

Rozszerzenie zakazu reklamy alkoholu.

Art. 13 ustawy o wychowaniu w trzeźwości zakazuje reklamy alkoholu, ale nie dotyczy to piwa. Jest to norma niekonsekwentna, zwłaszcza wziąwszy pod uwagę, że część osób pijących alkohol nałogowo bądź ryzykownie konsumuje go również w postaci alkoholi lekkich. Ponadto należy doprecyzować przepisy ustawy w sposób, który rozwieje wątpliwości, czy publiczna promocja alkoholu obejmuje również media społecznościowe. Postulat wynika z faktu częstego reklamowania alkoholu w mediach społecznościowych przez tzw. influencerów, którzy tą drogą omijają postanowienia ustawy. Rozszerzenie zakazu reklamy ma na celu przeciwdziałanie problemowi alkoholizmu. O katolickim podejściu do alkoholu na portalu mówił brat Damian Napiwodzki. Zorganizowaliśmy także na ten temat debaty.

tak nie

Zakaz używania smartfonów w szkołach.

Mając na uwadze problemy uczniów z koncentracją na lekcjach, uzależnienie od Internetu, konsekwencje dla rozwoju dziecka oraz negatywny wpływ na relacje społeczne, wzorem innych państw europejskich należy w Polsce wprowadzić zakaz używania telefonów komórkowych, tabletów i smartwatchów w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Zakaz powinien obejmować korzystanie z urządzeń zarówno podczas lekcji, jak i przerw, tak aby stymulować uczniów do pogłębiania relacji offline. Telefon powinien być przy wejściu do szkoły deponowany w skrytce i odbierany przy wyjściu, a możliwość korzystania z niego w szkole powinna zostać ograniczona tylko do uzasadnionych przypadków. O problemie smartfonów w szkołach pisali dla nas Adam Zych i Anna Byrska.

tak nie

Dotowanie cen energii tylko dla najuboższych.

Z wyliczeń Ministerstwa Aktywów Państwowych wynika, że w 2023 r. zamrożenie cen jedynie energii elektrycznej będzie kosztować 43 mld zł. Wydłużenie wsparcia na kolejne lata byłoby więc działaniem bardzo kosztownym dla budżetu państwa. Dotowanie rachunków za energię elektryczną, gaz, ciepło powinno być więc ograniczone tylko do najuboższych. Zaoszczędzone środki należy przeznaczyć na termomodernizację domów i budynków mieszkalnych, co z racji ogromnych potrzeb jest bardzo kosztowne – nawet 70% polskich domów (ok. 3,8 mln) może wymagać ocieplenia. Ograniczenie wsparcia do najuboższych wytworzy też presję na wzrost oszczędności energii, co jest niezbędne dla obniżenia emisji dwutlenku węgla. Należy zastrzec, że obiekty zabytkowe powinny być całkowicie wyłączone z termomodernizacji i objęte preferencyjnymi cenami energii. Dzięki temu status zabytku z niechcianego problemu może stać się wreszcie atrakcją, co pozwoli uratować wiele cennych dla naszej kultury obiektów.

tak nie

Podwyższenie wieku emerytalnego i zniesienie opodatkowania pracy w okresie przedemerytalnym.

Wobec kryzysu demograficznego oraz nieuchronności obciążenia przyszłych pracujących kosztami utrzymywania coraz większej liczby emerytów , a także mając na uwadze bardzo niski na tle unijnej średniej wiek przejścia na emeryturę, postuluje się stopniowe podnoszeniu wieku emerytalnego tak, aby docelowo wyniósł on 67 lat, a następnie był aktualizowany zgodnie ze zmianą prognoz długości życia Polaków. Powinien być on także wyrównany, ponieważ nie ma uzasadnienia dla zróżnicowania wieku emerytalnego mężczyzn i kobiet. W ten sposób wzrosną emerytury, które bez podwyższenia wieku emerytalnego będą rażąco niskie ze względu na prognozowaną niską stopę zastąpienia. Aby zrekompensować dłuższą pracę, należy ją także uatrakcyjnić, znosząc podatek dochodowy w okresie przedemerytalnym dla tej kategorii osób, które zostaną objęte dłuższym okresem pracy.

tak nie

Odpartyjnienie Senatu.

Sposób wyboru senatorów czyni tę instytucję bardzo podobną w swojej politycznej roli do Sejmu. Potrzebna jest reforma, która silniej zróżnicuje obie izby parlamentu, a przede wszystkim ograniczy wpływ wyników wyborów parlamentarnych na prace Senatu, nadając mu rolę, którą powinien mieć od początku: ciała uszlachetniającego demokrację i ograniczającego partyjność. Postulat nie przesądza precyzyjnej metody wyboru senatorów – wskazuje na pożądany kierunek zmian, które można zrealizować na różne sposoby. Jednym z nich jest zagwarantowanie w Senacie mandatów byłym prezydentom, premierom, prezesom najważniejszych sądów i szefów innych kluczowych instytucji konstytucyjnych, którzy dzięki doświadczeniu podnosiliby merytoryczny poziom pracy Senatu. O potrzebie reformy Senatu pisał dla nas Michał Rzeczycki. Przeprowadzaliśmy także na ten temat debaty.

tak nie

Zwiększenie podatków dla najlepiej zarabiających.

W polskim systemie podatkowym osoby zamożniejsze odprowadzają na rzecz państwa mniejszą część swoich dochodów niż osoby uboższe. Uzasadnione jest więc zwiększenie progresji opodatkowania pracy. Aby zwiększenie progresji było realne, należy zaradzić problemowi fikcyjnych działalności gospodarczych działających w modelu business-to-business (B2B). Najlepszym rozwiązaniem jest likwidacja źródeł istnienia arbitrażu poprzez wyeliminowanie zróżnicowania oskładkowania i opodatkowania identycznych rodzajów dochodów dzięki wprowadzeniu jednolitej daniny obejmującej jedną płatnością podatek dochodowy oraz składki zdrowotne i społeczne. O problemie wadliwej struktury polskiego systemu podatkowego, który w zbyt dużym stopniu obciąża najmniej zarabiających, pisał Radosław Piekarz w raporcie Podatkowy labirynt.

tak nie

Podwyższenie i zróżnicowanie wynagrodzeń nauczycieli.

Wprowadzenie obowiązkowych standardów urbanistycznych.

Podniesienie wynagrodzeń urzędników ale zmniejszenie bezpieczeństwa zatrudnienia.

Zwiększenie wydatków na szkolnictwo wyższe i naukę do 2% PKB.

Przeniesienie części urzędów poza Warszawę.

Zwiększenie praw opozycji w Sejmie.

Wprowadzenie sądów pokoju.

Dofinansowanie i popularyzacja punktów dziennej opieki.

Likwidacja parytetów na listach wyborczych.

Bezzwłoczne zamknięcie trwale nierentownych kopalń węgla.

Zrównanie renty socjalnej z minimalnym wynagrodzeniem.

Demokratyzacja wpływu partii politycznych na media publiczne.

Wprowadzenie obowiązku odpracowania w Polsce bezpłatnych studiów.

Deregulacja Kodeksu pracy i wzmocnienie Państwowej Inspekcji Pracy.

Ograniczenie stosowania tymczasowego aresztowania.

Rozszerzenie zakazu reklamy alkoholu.

Zakaz używania smartfonów w szkołach.

Dotowanie cen energii tylko dla najuboższych.

Podwyższenie wieku emerytalnego i zniesienie opodatkowania pracy w okresie przedemerytalnym.

Odpartyjnienie Senatu.

Zwiększenie podatków dla najlepiej zarabiających.

w % popierasz Klub Jagielloński

w % popierasz Nową Lewicę